10th, Sci. Animal classification. 10 वी, विज्ञान, प्राण्यांचे वर्गीकरण 6.
मृदुकाय प्राणीसंघ (Phylum- Mollusca)
स्वरूप: या प्राण्यांचे शरीर हे मऊ, अखंडित आणि बुळबुळीत असते म्हणून यांना मृदुकाय
प्राणी म्हणतात. काही प्राण्यांमध्ये कॅल्शियम-कार्बोनेट (CaCO3) युक्त संरक्षक कवच (Shell) असते. उदाहरणार्थ- शंख व शिंपले.
आद्यस्तर: शरीर त्रिस्तरी असते.
वैशिष्ट्ये:हा प्राण्यांमधील दुसरा सर्वांत मोठा असा संघ आहे.(प्रथम संघ संधिपाद). आंतरांग संहती ‘प्रावार’ (Mantle) या पटली-संरचनेने आच्छादलेली असून हे प्रावार कठीण असते.
देहगुहा: सत्य देहगुहायुक्त
आधिवासी: हे प्राणी जलचर किंवा भूचर असतात. जलचर मृदुकाय प्राणी हे बहुतेक समुद्रात राहणारे असतात, परंतु काही प्राणी गोड्या पाण्यातही आढळतात.
प्रजनन: हे प्राणी एकलिंगी असतात व लैंगिक प्रजनन करतात.
प्रचलन: शरीराचे प्रचलन हे पोहणे किंवा सरपटणे या क्रियेतून होते.
उदाहरण: कालव, द्विपूट/ शिंपला (Bivalve), गोगलगाय, ऑक्टोपस, स्क्विड (squid), इत्यादी.
Phylum- Mollusca
Characteristics: Body of these animals is soft, unsegmented and slimy. Hence they are referred as mollusc. This is second largest phylum in animal kingdom.(first is arthropoda)
Body symmetry: Except animals like snail, their body shows bilateral symmetry.
Habitat: These animals are aquatic or terrestrial. Most of the aquatic molluscs are marine, but few animals are fresh water dwellers too.
Coelom: eucoelomate
Germinal layers: Body of these animals is triploblastic.
Structure: Visceral mass is covered with mantle. This
mantle secretes a hard, calcareous shell made up of calcium carbonate. This shell may be external or internal or even absent in some cases.
Reproduction: . These animals are unisexual and show sexual reproduction.
Locomotion: is by swimming, some animals creeping by foot.
Examples: Bivalve, Snail, squid, Octopus, etc.
कंटकचर्मी प्राणीसंघ (Phylum- Echinodermata)
स्वरूप: ह्या प्राण्यांचे कंकाल कॅल्शियमयुक्त कंटकींचे (Spines) किंवा पट्टिकांचे (Ossicles/ plates) बनलेले असते.
शारीरिक समिती: या प्राण्यांच्या शरीरात प्रौढावस्थेत पंच-अरियसममिती आढळते; परंतु त्यांच्या अळी अवस्थे मध्ये द्विपार्श्व सममिती असते.
आद्यस्तर: शरीर त्रिस्तरी
वैशिष्ट्ये: कंटकचर्मी कंटक म्हणजे काटे व चर्म म्हणजे त्वचा, या प्राण्यांच्या त्वचेवर कॅल्शियम कार्बोनेटचे काटे असतात म्हणून यांना कंटकचर्मी प्राणी म्हणतात. शरीरातील नलिकापादांचा उपयोग अन्न पकडण्यासाठी
होतो.
देहगुहा: देहगुहायुक्त
आधिवासी: हे सर्व प्राणी फक्त समुद्रातच आढळतात.
प्रजनन: या प्राण्यांमध्ये पुनरुद्भवन / पुनर्निर्मिती ही क्षमता खूप चांगली असते.
हे प्राणी बहुतेक एकलिंगी असतात. लैंगिक प्रजनन करतात.
प्रचलन: हे प्राणी नलिकापाद (Tube-feet) यांच्या साहाय्याने प्रचलन करतात. काही प्राणी स्थानबद्ध (Sedentary) असतात.
उदाहरण : तारा मासा (Star Fish ⭐), सी-अर्चिन, ब्रिटलस्टार, सी- ककुंबर, इत्यादी.
Phylum- Echinodermata
Characteristics: Calcareous spines are present on the body of these animals; hence they are called as echinoderms.Tube feet are useful for capturing the prey.These animals have good ability of regeneration
Body symmetry: They show radially symmetrical in adult stage. However, they show bilateral symmetry in larval stage.
Habitat: These animals are found only in ocean.
Coelom: eucoelomate
Germinal layers: triploblastic
Structure: They have skeleton made up of calcareous spines and / or ossicles (plates).
Reproduction: These animals are mostly unisexual. They show sexual reproduction.
Locomotion: They perform locomotion with the help of tube-feet. Some animals are sedentary.
Examples: Star fish ⭐, sea-urchin, brittle star, sea-cucumber, etc.
एक वैशिष्ट्य : तारामासा विशिष्ट परिस्थितीत स्वतःच्या शरीराचा भाग तोडून वेगळा करू शकतो व त्या एका भुजे पासून संपूर्ण शरीराची पुनर्निर्मिती करू शकतो.
One feature : In certain situations, star fish can break apart its body parts and
being able to grow an entire new body from just a single arm.
अर्धसमपृष्ठरज्जूप्राणीसंघ (Phylum- Hemichordata)
स्वरूप: श्वसनासाठी ह्यांना एक ते अनेक कल्लाविदरे (Pharyngeal gill slits) असतात. या प्राण्यांचे शरीर तीन प्रमुख भागांमध्ये विभागलेले असते. ते असे शुंड (Proboscis), गळपट्टी (Collar)आणि प्रकांड (Trunk).
शारीरिक समिती: द्विपार्श्व सममिती
आद्यस्तर: त्रिस्तरीय
वैशिष्ट्ये: ह्या प्राण्यांना साधारणपणे ‘ॲकॉर्नकृमी’ म्हणतात. फक्त शुंडेमध्येच पृष्ठरज्जू असतो म्हणून यांना अर्धसमपृष्ठरज्जूप्राणी म्हणतात.
देहगुहा: त्रिस्तरीय
आधिवासी: हे सागरनिवासी प्राणी असून वाळूत बिळे करून राहतात.
प्रजनन: हे प्राणी एकलिंगी असतात किंवा उभयलिंगी असू शकतात. लैंगिक प्रजनन करतात.
प्रचलन: पेरिस्टाल्टिक आकुंचन प्रसरण क्रियेतून सरपटत दृढ रोमाद्वारे प्रचलन करतात.
उदाहरण: सॅकोग्लॉसस आणि बॅलेनोग्लॉसस हे प्राणी समपृष्ठरज्जू आणि असमपृष्ठरज्जू प्राणी यांच्यातील दुवा समजले जातात.
Phylum- Hemichordata
Characteristics: Notochord is present in proboscis region only. Hence, they are called as hemichordates.(hemi - half). These animals are also called as ‘acorn worms’. Acorn worms are named for the acorn-shaped front end of their bodies. They are closely related to echinoderms and chordates.
Body symmetry: bilaterally symmetrical
Habitat: These animals are marine , live in burrows in sand (seafloor).
Coelom: They have a true coelom.
Germinal layers: triploblastic
Structure: Body of these animals is divided into three parts as proboscis, collar & trunk.
Reproduction: They are unisexual or some may be hermaphrodite. They show sexual reproduction.
Locomotion: Hemichordates move by peristaltic contractions of the proboscis. They have ciliated structures that helps locomotion
Ex.: Saccoglossus, Balanoglossus is considered as connecting link between non-chordates and chordates. .
त्रिस्तरी म्हणजे काय हे पुन्हा एकदा पाहू
जर प्राण्यांचे शरीर बहिर्जनस्तर, मध्यजनस्तर आणि अंत:स्तर अशा तीन जननस्तरांपासून बनलेले असेल तर त्यास त्रिस्तरी असे म्हणतात.
Triploblastic means if the body of animal is made up of three germ layers- endoderm, ectoderm & mesoderm then they are called as triploblastic.
*काही वेळा आयुष्यात आपल्याला त्रास होण
पण गरजेचं असत...,*
*आपण वाईट आहोत म्हणून नाही,
तर चांगलं वागणं कुठं थांबवायचं हे कळण्यासाठी....*
*आपला दिवस आनंदी जावो.*🎷
टिप्पण्या
टिप्पणी पोस्ट करा