10 वी बोर्ड निकाल आज 🎷

 1. एक ते वीस मूलद्रव्यांचे संज्ञा व अणुअंक.

अणु क्रमांक मूलद्रव्याचे नाव संज्ञा (Symbol)

1 हायड्रोजन H

2 हीलियम He

3 लिथियम Li

4 बेरिलियम Be

5 बोरॉन B

6 कार्बन C

7 नायट्रोजन N

8 ऑक्सिजन O

9 फ्ल्युओरिन F

10 निऑन Ne

11 सोडियम Na

12 मॅग्नेशियम Mg

13 अल्युमिनियम Al

14 सिलिकॉन Si

15 फॉस्फरस P

16 सल्फर S

17 क्लोरीन Cl

18 आर्गॉन Ar

19 पोटॅशियम K

20 कॅल्शियम Ca

---------

2. कक्षा K, L, M, N.

अणुकक्षांचे (Electron Shells) नाव K, L, M, N असे आहे आणि त्यांच्यात जास्तीत जास्त इलेक्ट्रॉन्सची संख्या अशी आहे:

1. K- 2
2. L- 8
3. M -18
4. N -32

-----

3. गणात वरून खाली जाताना अणुत्रिज्या वाढत जाते.

अणुत्रिज्या ही एखाद्या अणूतील नाभिकापासून बाह्य इलेक्ट्रॉन्सपर्यंतची सरासरी अंतराची मोजणी आहे.

प्रत्येक खालील पातळीवर एक नवीन इलेक्ट्रॉन कक्षा (shell) अणूमध्ये येते.

अणूमध्ये इलेक्ट्रॉन्सच्या नवीन कक्षा जोडल्या जातात, ज्यामुळे बाह्य इलेक्ट्रॉन्स नाभिकापासून दूर जातात.

--------

4. सर्वात लहान आकारमानाचा अणू.

सर्वात लहान आकारमानाचा (Atomic radius) अणू म्हणजे हीलियम (Helium, He).

कारणे:

1. हीलियममध्ये केवळ २ इलेक्ट्रॉन्स आहेत आणि ती K कक्षेत बसतात.

2. नाभिकातील प्रोटॉन्सची आकर्षक शक्ती या दोन इलेक्ट्रॉन्सवर खूप प्रभावी आहे, त्यामुळे इलेक्ट्रॉन्स नाभिकाजवळ खूप घट्ट राहतात.

3. परिणामी, हीलियमचे अणू अत्यंत लहान आकाराचे असते.

------

5. सर्वात कमी अणूवस्तुमानाचा अणू.

सर्वात कमी अणूवस्तुमान (Atomic Mass / Atomic Weight) असलेला अणू म्हणजे हायड्रोजन (Hydrogen, H).

कारणे:

1. हायड्रोजनमध्ये केवळ १ प्रोटॉन आणि ० किंवा १ न्यूट्रॉन (आयसोतोपनुसार) असतो.

2. त्यामुळे त्याचे परमाणुवस्तुमान सर्वात कमी (सुमारे 1 u) आहे.

--------

6. सर्वाधिक विद्युत ऋण अणू.

सर्वाधिक विद्युतऋण (Electronegativity) असलेले अणू म्हणजे फ्लोरीन (Fluorine, F).

कारणे:

1. फ्लोरीनमध्ये ७ व्हॅलेन्स इलेक्ट्रॉन्स आहेत आणि ते केवळ १ इलेक्ट्रॉन मिळवून स्थिर ऑक्टेट पूर्ण करू शकते.

2. फ्लोरीनचे नाभिक लहान आणि प्रोटॉन्सची संख्या जास्त, त्यामुळे ते इलेक्ट्रॉन्सला खूप आकर्षित करते.

3. परिणामी, फ्लोरीनची विद्युतऋणता (Pauling scale) ३.९ आहे, जी सर्वात जास्त आहे.

-------

7. सर्वात कमी अणुत्रिज्या असलेला राजवायू.

सर्वात कमी अणुत्रिज्या असलेला राजवायू (Noble Gas) म्हणजे हीलियम (He).

कारणे:

1. हीलियममध्ये केवळ १ कक्षा (K-shell) आहे आणि २ इलेक्ट्रॉन्स त्यात घट्ट बसलेले आहेत.

2. नाभिकाची आकर्षक शक्ती या इलेक्ट्रॉन्सवर पूर्ण प्रभाव टाकते, त्यामुळे अणू अत्यंत लहान असतो.

3. इतर सर्व राजवायूंमध्ये (Ne, Ar, Kr, Xe, Rn) इलेक्ट्रॉन्सच्या नवीन कक्षा जोडल्या असल्यामुळे अणुत्रिज्या वाढते.

-------

8. सर्वाधिक अभिक्रियाशील अधातू.

1. फ्लोरीनमध्ये ७ व्हॅलेन्स इलेक्ट्रॉन्स आहेत आणि फक्त १ इलेक्ट्रॉन मिळवून स्थिर ऑक्टेट पूर्ण करू शकते.

2. त्याचा नाभिक छोटा आणि प्रोटॉन्सची संख्या जास्त असल्याने, विद्युतऋणता अत्यंत जास्त आहे.

3. परिणामी, फ्लोरीन इतर अणूंशी खूप सहजपणे प्रतिक्रिया करून अत्यंत अभिक्रियाशील ठरते.

------

9. एका मूलद्रव्याचे इलेक्ट्रॉन संरूपण २ , ८ , २  आहे यावरून पुढील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

1. या मूलद्रव्याचा अणुअंक किती?

 उत्तर:- 

इलेक्ट्रॉनांची एकूण संख्या = 2 + 8 + 2 = 12

अणुअंक = 12 ✅

2. या मूलद्रव्याचा गण कोणता?

बाह्य कक्षातील इलेक्ट्रॉन्स = 2

त्यामुळे हे गण 2 (II A) मधील धातू आहेत.

3. हे मूलद्रव्य कोणत्या आवरतात आहे?

एकूण कक्षांची संख्या = 3 (K, L, M)

त्यामुळे आवरत = 3 ✅